नियम १८
यात्री वाहक सवारीको स्तर, सञ्चालन अवधि तथा गति
(१) ऐनको दफा ६ को उपदफा (४) को प्रयोजनको लागि देहाय बमोजिमका यात्रीवाहक सवारीको स्तर देहाय बमोजिम निर्धारण गरिएको छः–
(क) सिधै (डाईरेक्ट) बस सेवाः
(१) चालक सहित बढीमा ४० सिट संख्या,
(२) सिटको लम्बाई, चौडाई र उचाई १६ देखि १९ ईञ्च, ३० देखि ४५ डिग्री सम्मको फोल्डिङ्ग सिटको पिठ्यूँको उचाई २२ देखि २६ ईञ्च,
(३) २।२ पंक्तिको सिट एक पंक्तिबाट अर्को पंक्तिको बीचको बाटो कम्तीमा १४ ईञ्च र सिटको पंक्तिबाट लेग प्लेसको दूरी कम्तीमा १३ ईञ्च,
(४) बसको भित्री उचाई ६६ ईञ्च र छतको क्यारियर बसको कुल लम्बाईको आधा र उचाई ८ ईञ्च,
(५) बसको प्रवेशद्वारको पहिलो सिंढी जमीनको सतहदेखि बढीमा एक फुटको उचाई,
(६) बसमा आगो निभाउने यन्त्रको व्यवस्था,
(७) बसको उपयुक्त स्थानमा संकटकालीन ढोकाको व्यवस्था,
(८) बसमा आवश्यक औषधि तथा उपकरणसहितको प्राथमिक उपचारको व्यवस्था,
(९) बसमा झ्यालको लकको अवस्था दुरुस्त, र
(१०) बसको सक अब्जर्भरको अवस्था दुरुस्त ।
(ख) द्रुत (एक्सप्रेस) बस सेवाः
(१) चालक सहित बढीमा ५० सिट संख्या,
(२) सिटको लम्बाई, चौडाई र उचाई कम्तीमा क्रमशः १५. १५ र १५ ईञ्च र सिटको पिठ्यूँको उचाई कम्तीमा १८ ईञ्च,
(३) २।३ पंक्तिको सिट एक पंक्तिबाट अर्को पंक्तिको बीचको बाटो १४ ईञ्च र सिटको पंक्तिबाट लेग प्लेसको दूरी कम्तीमा ११ ईञ्च,
(४) बसको भित्री उचाई कम्तीमा ६६ ईञ्च,
(५) बसको प्रवेशद्वारको पहिलो सिंढी जमीनको सतहदेखि बढीमा एक फुटको उचाई,
(६) बसमा आगो निभाउने यन्त्रको व्यवस्था,
(७) बसमा उपयुक्त स्थानमा संकटकालिन ढोकाको व्यवस्था,
(८) बसमा आवश्यक औषधि तथा उपकरणसहितको प्राथमिक उपचारको व्यवस्था,
(९) बसमा झ्यालको लकको अवस्था दुरुस्त, र
(१०) बसको सक अब्जर्भरको अवस्था दुरुस्त ।
(ग) साधारण (लोकल) बस सेवाः
(१) चालक सहित बढीमा ५६ सिट संख्या,
(२) सिटको लम्बाई, चौडाई कम्तीमा १५ ईन्च र १५ ईन्च उचाई १५ ईन्च, पिठ्यूँको उचाई कम्तीमा १८ ईञ्च,
(३) सिटको एक पंक्तिबाट अर्को पंक्तिको बीचको बाटो कम्तीमा १४ ईञ्च र सिटको पंक्तिबाट लेग प्लेसको दूरी ११ ईञ्च,
(४) बसको भित्री उचाई कम्तीमा ६६ ईञ्च,
(५) बसको प्रवेशद्वारको पहिलो सिंढी जमीनको सतहदेखि बढीमा एक फुटको उचाई ।
(घ) मिनि बसः
(१) चालक सहित बढीमा २५ सिट संख्या,
(२) सिटको लम्बाई, चौडाई र उचाई कम्तीमा १५ ईन्च पिठ्यूँको उचाई कम्तीमा २२ ईञ्च र पंक्ति बढीमा २/२,
(३) सिटको एक पंक्तिबाट अर्को पंक्तिको बीचको बाटो कम्तीमा १४ ईञ्च र सिटको पंक्तिबाट लेग प्लेसको दूरी १३ ईञ्च,
(४) मिनी बसको भित्री उचाई ६४ ईञ्च,
(५) बसको प्रवेशद्वारको पहिलो सिंढी जमीनको सतहदेखि बढीमा एक फुटको उचाई ।
(ङ) माईक्रो बसः–
(१) चालक सहित १२ देखि १४ सिट संख्या,
(२) सिटको लम्बाई कम्तीमा १५ इन्च, चौडाई कम्तीमा १६ इन्च, उचाई कम्तीमा १५ इन्च, पिठ्यूँको उचाई कम्तीमा २२ इन्च र लेग प्लेसको दूरी ११ इन्च भई सबै सिटहरू अगाडि फर्केको,
(३) माईक्रो बसको भित्री उचाई कम्तीमा १३४५ एम.एम,
(४) माईक्रो बसको प्रवेशद्वारको पहिलो सिढी जमिनको सतहदेखि बढीमा एक फुट उचाई, र
(५) माईक्रो बसका झ्यालको लकको अवस्था दुरुस्त ।
(२) सिधै (डाईरेक्ट) सेवा अन्तर्गत सञ्चालन हुने बसलाई शुरु सञ्चालन भएको मितिले पाँच वर्षसम्मको लागि सञ्चालन गर्न दिईनेछ र सो अवधि नाघेपछि त्यस्तो सवारीको याञ्त्रिक तथा प्राविधिक स्थिति लगायत अन्य आवश्यक कुराहरूको बारेमा प्रत्येक वर्ष जाँचबुझ गरी थप तीन वर्षसम्मको लागि सञ्चालन गर्ने अनुमति दिन सकिनेछ ।
(३) द्रुत (एक्सप्रेस) सेवा अन्तर्गत सञ्चालन हुने बसलाई शुरु सञ्चालन भएको मितिले आठ वर्षसम्मको लागि सञ्चालन गर्न दिईनेछ र सो अवधि नाघेपछि त्यस्तो सवारीको याञ्त्रिक तथा प्राविधिक स्थिति लगायत अन्य आवश्यक कुराहरूको बारेमा प्रत्येक वर्ष जाँचबुझ गरी थप चार वर्षसम्मको लागि सञ्चालन गर्ने अनुमति दिने सकिनेछ ।
(४) दु्रत (एक्सप्रेस) सेवा अन्तर्गत सञ्चालन हुने मिनिबसलाई शुरु सञ्चालन भएको मितिले आठ वर्षसम्मको लागि सञ्चालन गर्न दिईनेछ र सो अवधि नाघेपछि त्यस्तो सवारीको याञ्त्रिक तथा प्राविधिक स्थिति लगायत अन्य आवश्यक कुराहरूको बारेमा प्रत्येक वर्ष जाँचबुझ गरी थप सात वर्षसम्मको लागि सञ्चालन गर्ने अनुमति दिन सकिनेछ ।
(४क) लामो बाटो तथा मध्यम बाटोमा दु्रत (एक्सप्रेस) सेवा अन्तर्गत सञ्चालन हुने माइक्रो बसलाई शुरु सञ्चालन भएको मितिले पाँच वर्षसम्मको लागि सञ्चालन गर्न दिइनेछ र सो अवधि नाघेपछि त्यस्तो सवारीको यान्त्रिक तथा प्राविधिक स्थिति लगायत अन्य आवश्यक कुराहरूको बारेमा प्रत्येक वर्ष जाँचबुझ गरी थप तीन वर्षसम्मको लागि अनुमति दिइनेछ ।
(४ख) लामो बाटो, मध्यम बाटो र छोटो बाटोमा सञ्चालन हुने साधारण (लोकल) बस सेवा, मिनिबस र माइक्रोबसमा यस नियममा उल्लिखित अन्य कुराका अतिरिक्त आवश्यक औषधि तथा उपकरण सहितको प्राथमिक उपचार र आगो निभाउने यन्त्र समेतको व्यवस्था हुनु पर्नेछ ।
(४ग) यस नियमावलीमा अन्यत्र जुनसुकै कुरा लेखिएको भएतापनि सिधै (डाइरेक्ट) बस सेवा रात्री तथा दिवा सेवामा र दु्रत (एक्सप्रेस) बस सेवा, साधारण (लोकल) बस सेवा, मिनिबस, माइक्रोबस दिवा सेवामा मात्र सञ्चालन गर्ने अनुमति दिइनेछ । तर माईक्रोबसको हकमा बढीमा ३०० किलोमिटर सम्मको दूरीका लागि मात्र बाटो इजाजत दिइनेछ ।
(५) ऐनको दफा ६ को उपदफा (४) को प्रयोजनका लागि देहाय बमोजिमका सवारीको गति देहाय बमोजिम निर्धारण गरिएकोछः–
(क) कार, जीप, भ्यान र पिकअप बढीमा ८० कि.मि. प्रतिघण्टा,
(ख) टेम्पो, स्कूटर, पावर टिलर तथा ट्रयाक्टर बढीमा ४० कि.मि. प्रति घण्टा,
(ग) मोटर साइकल बढीमा ५० कि.मि. प्रति घण्टा,
(घ) बस, मिनीबस, ट्रक, मिनी ट्रक पहाडी बाटोमा बढीमा ५० कि.मि. प्रति घण्टा र समतल बाटोमा बढीमा ७० कि.मि. प्रति घण्टा ।
तर बाक्लो बस्ती भएको ईलाकामा प्रतिघण्टा ४० कि.मि. भन्दा बढी गतिमा कुनै पनि सवारी चलाउन हुँदैन ।
(६) विभागले उपनियम (५) बमोजिमका सवारी बाहेक अन्य सवारीको गति निर्धारण गर्न र गति निर्धारण गरिएको सवारीको हकमा भौगोलिक अवस्था र सडकको स्थिति समेत बिचार गरी सवारीको गतिमा फेरबदल गर्न सक्नेछ ।
(७) उपनियम (५) र (६) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भएतापनि ऐनको दफा ११५ बमोजिम कुनै स्थानमा सवारीको गति सम्बन्धी सूचना वा संकेत उल्लेख गरिएको रहेछ भने त्यस्तो स्थानमा सोही सूचना वा संकेतमा उल्लेख भए बमोजिम सवारी चलाउनु पर्नेछ ।
(८) यात्री वाहक सवारी चलाउने चालकले बाटो ईजाजतपत्र दिने कार्यालयले निर्धारण गरेको समय शारणी अनुसारको समयमा सवारी छुटाउनु र गन्तव्य स्थानमा पुर्याउनु पर्नेछ ।
(९) काबू बाहिरको अवस्था परेकोमा वाहेक उपनियम (८) बमोजिमको समय भन्दा ढिलो हुने गरी वा यात्रुलाई असुविधा हुने गरी वा अलपत्र पार्ने गरी सवारी गन्तव्य स्थानमा पुर्याउनु हुँदैन ।
(क) सिधै (डाईरेक्ट) बस सेवाः
(१) चालक सहित बढीमा ४० सिट संख्या,
(२) सिटको लम्बाई, चौडाई र उचाई १६ देखि १९ ईञ्च, ३० देखि ४५ डिग्री सम्मको फोल्डिङ्ग सिटको पिठ्यूँको उचाई २२ देखि २६ ईञ्च,
(३) २।२ पंक्तिको सिट एक पंक्तिबाट अर्को पंक्तिको बीचको बाटो कम्तीमा १४ ईञ्च र सिटको पंक्तिबाट लेग प्लेसको दूरी कम्तीमा १३ ईञ्च,
(४) बसको भित्री उचाई ६६ ईञ्च र छतको क्यारियर बसको कुल लम्बाईको आधा र उचाई ८ ईञ्च,
(५) बसको प्रवेशद्वारको पहिलो सिंढी जमीनको सतहदेखि बढीमा एक फुटको उचाई,
(६) बसमा आगो निभाउने यन्त्रको व्यवस्था,
(७) बसको उपयुक्त स्थानमा संकटकालीन ढोकाको व्यवस्था,
(८) बसमा आवश्यक औषधि तथा उपकरणसहितको प्राथमिक उपचारको व्यवस्था,
(९) बसमा झ्यालको लकको अवस्था दुरुस्त, र
(१०) बसको सक अब्जर्भरको अवस्था दुरुस्त ।
(ख) द्रुत (एक्सप्रेस) बस सेवाः
(१) चालक सहित बढीमा ५० सिट संख्या,
(२) सिटको लम्बाई, चौडाई र उचाई कम्तीमा क्रमशः १५. १५ र १५ ईञ्च र सिटको पिठ्यूँको उचाई कम्तीमा १८ ईञ्च,
(३) २।३ पंक्तिको सिट एक पंक्तिबाट अर्को पंक्तिको बीचको बाटो १४ ईञ्च र सिटको पंक्तिबाट लेग प्लेसको दूरी कम्तीमा ११ ईञ्च,
(४) बसको भित्री उचाई कम्तीमा ६६ ईञ्च,
(५) बसको प्रवेशद्वारको पहिलो सिंढी जमीनको सतहदेखि बढीमा एक फुटको उचाई,
(६) बसमा आगो निभाउने यन्त्रको व्यवस्था,
(७) बसमा उपयुक्त स्थानमा संकटकालिन ढोकाको व्यवस्था,
(८) बसमा आवश्यक औषधि तथा उपकरणसहितको प्राथमिक उपचारको व्यवस्था,
(९) बसमा झ्यालको लकको अवस्था दुरुस्त, र
(१०) बसको सक अब्जर्भरको अवस्था दुरुस्त ।
(ग) साधारण (लोकल) बस सेवाः
(१) चालक सहित बढीमा ५६ सिट संख्या,
(२) सिटको लम्बाई, चौडाई कम्तीमा १५ ईन्च र १५ ईन्च उचाई १५ ईन्च, पिठ्यूँको उचाई कम्तीमा १८ ईञ्च,
(३) सिटको एक पंक्तिबाट अर्को पंक्तिको बीचको बाटो कम्तीमा १४ ईञ्च र सिटको पंक्तिबाट लेग प्लेसको दूरी ११ ईञ्च,
(४) बसको भित्री उचाई कम्तीमा ६६ ईञ्च,
(५) बसको प्रवेशद्वारको पहिलो सिंढी जमीनको सतहदेखि बढीमा एक फुटको उचाई ।
(घ) मिनि बसः
(१) चालक सहित बढीमा २५ सिट संख्या,
(२) सिटको लम्बाई, चौडाई र उचाई कम्तीमा १५ ईन्च पिठ्यूँको उचाई कम्तीमा २२ ईञ्च र पंक्ति बढीमा २/२,
(३) सिटको एक पंक्तिबाट अर्को पंक्तिको बीचको बाटो कम्तीमा १४ ईञ्च र सिटको पंक्तिबाट लेग प्लेसको दूरी १३ ईञ्च,
(४) मिनी बसको भित्री उचाई ६४ ईञ्च,
(५) बसको प्रवेशद्वारको पहिलो सिंढी जमीनको सतहदेखि बढीमा एक फुटको उचाई ।
(ङ) माईक्रो बसः–
(१) चालक सहित १२ देखि १४ सिट संख्या,
(२) सिटको लम्बाई कम्तीमा १५ इन्च, चौडाई कम्तीमा १६ इन्च, उचाई कम्तीमा १५ इन्च, पिठ्यूँको उचाई कम्तीमा २२ इन्च र लेग प्लेसको दूरी ११ इन्च भई सबै सिटहरू अगाडि फर्केको,
(३) माईक्रो बसको भित्री उचाई कम्तीमा १३४५ एम.एम,
(४) माईक्रो बसको प्रवेशद्वारको पहिलो सिढी जमिनको सतहदेखि बढीमा एक फुट उचाई, र
(५) माईक्रो बसका झ्यालको लकको अवस्था दुरुस्त ।
(२) सिधै (डाईरेक्ट) सेवा अन्तर्गत सञ्चालन हुने बसलाई शुरु सञ्चालन भएको मितिले पाँच वर्षसम्मको लागि सञ्चालन गर्न दिईनेछ र सो अवधि नाघेपछि त्यस्तो सवारीको याञ्त्रिक तथा प्राविधिक स्थिति लगायत अन्य आवश्यक कुराहरूको बारेमा प्रत्येक वर्ष जाँचबुझ गरी थप तीन वर्षसम्मको लागि सञ्चालन गर्ने अनुमति दिन सकिनेछ ।
(३) द्रुत (एक्सप्रेस) सेवा अन्तर्गत सञ्चालन हुने बसलाई शुरु सञ्चालन भएको मितिले आठ वर्षसम्मको लागि सञ्चालन गर्न दिईनेछ र सो अवधि नाघेपछि त्यस्तो सवारीको याञ्त्रिक तथा प्राविधिक स्थिति लगायत अन्य आवश्यक कुराहरूको बारेमा प्रत्येक वर्ष जाँचबुझ गरी थप चार वर्षसम्मको लागि सञ्चालन गर्ने अनुमति दिने सकिनेछ ।
(४) दु्रत (एक्सप्रेस) सेवा अन्तर्गत सञ्चालन हुने मिनिबसलाई शुरु सञ्चालन भएको मितिले आठ वर्षसम्मको लागि सञ्चालन गर्न दिईनेछ र सो अवधि नाघेपछि त्यस्तो सवारीको याञ्त्रिक तथा प्राविधिक स्थिति लगायत अन्य आवश्यक कुराहरूको बारेमा प्रत्येक वर्ष जाँचबुझ गरी थप सात वर्षसम्मको लागि सञ्चालन गर्ने अनुमति दिन सकिनेछ ।
(४क) लामो बाटो तथा मध्यम बाटोमा दु्रत (एक्सप्रेस) सेवा अन्तर्गत सञ्चालन हुने माइक्रो बसलाई शुरु सञ्चालन भएको मितिले पाँच वर्षसम्मको लागि सञ्चालन गर्न दिइनेछ र सो अवधि नाघेपछि त्यस्तो सवारीको यान्त्रिक तथा प्राविधिक स्थिति लगायत अन्य आवश्यक कुराहरूको बारेमा प्रत्येक वर्ष जाँचबुझ गरी थप तीन वर्षसम्मको लागि अनुमति दिइनेछ ।
(४ख) लामो बाटो, मध्यम बाटो र छोटो बाटोमा सञ्चालन हुने साधारण (लोकल) बस सेवा, मिनिबस र माइक्रोबसमा यस नियममा उल्लिखित अन्य कुराका अतिरिक्त आवश्यक औषधि तथा उपकरण सहितको प्राथमिक उपचार र आगो निभाउने यन्त्र समेतको व्यवस्था हुनु पर्नेछ ।
(४ग) यस नियमावलीमा अन्यत्र जुनसुकै कुरा लेखिएको भएतापनि सिधै (डाइरेक्ट) बस सेवा रात्री तथा दिवा सेवामा र दु्रत (एक्सप्रेस) बस सेवा, साधारण (लोकल) बस सेवा, मिनिबस, माइक्रोबस दिवा सेवामा मात्र सञ्चालन गर्ने अनुमति दिइनेछ । तर माईक्रोबसको हकमा बढीमा ३०० किलोमिटर सम्मको दूरीका लागि मात्र बाटो इजाजत दिइनेछ ।
(५) ऐनको दफा ६ को उपदफा (४) को प्रयोजनका लागि देहाय बमोजिमका सवारीको गति देहाय बमोजिम निर्धारण गरिएकोछः–
(क) कार, जीप, भ्यान र पिकअप बढीमा ८० कि.मि. प्रतिघण्टा,
(ख) टेम्पो, स्कूटर, पावर टिलर तथा ट्रयाक्टर बढीमा ४० कि.मि. प्रति घण्टा,
(ग) मोटर साइकल बढीमा ५० कि.मि. प्रति घण्टा,
(घ) बस, मिनीबस, ट्रक, मिनी ट्रक पहाडी बाटोमा बढीमा ५० कि.मि. प्रति घण्टा र समतल बाटोमा बढीमा ७० कि.मि. प्रति घण्टा ।
तर बाक्लो बस्ती भएको ईलाकामा प्रतिघण्टा ४० कि.मि. भन्दा बढी गतिमा कुनै पनि सवारी चलाउन हुँदैन ।
(६) विभागले उपनियम (५) बमोजिमका सवारी बाहेक अन्य सवारीको गति निर्धारण गर्न र गति निर्धारण गरिएको सवारीको हकमा भौगोलिक अवस्था र सडकको स्थिति समेत बिचार गरी सवारीको गतिमा फेरबदल गर्न सक्नेछ ।
(७) उपनियम (५) र (६) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भएतापनि ऐनको दफा ११५ बमोजिम कुनै स्थानमा सवारीको गति सम्बन्धी सूचना वा संकेत उल्लेख गरिएको रहेछ भने त्यस्तो स्थानमा सोही सूचना वा संकेतमा उल्लेख भए बमोजिम सवारी चलाउनु पर्नेछ ।
(८) यात्री वाहक सवारी चलाउने चालकले बाटो ईजाजतपत्र दिने कार्यालयले निर्धारण गरेको समय शारणी अनुसारको समयमा सवारी छुटाउनु र गन्तव्य स्थानमा पुर्याउनु पर्नेछ ।
(९) काबू बाहिरको अवस्था परेकोमा वाहेक उपनियम (८) बमोजिमको समय भन्दा ढिलो हुने गरी वा यात्रुलाई असुविधा हुने गरी वा अलपत्र पार्ने गरी सवारी गन्तव्य स्थानमा पुर्याउनु हुँदैन ।